Stevo Akkerman schreef er in dagblad Trouw een prachtige column over, even indringend als de de film.

“Ga niet naar ‘For Sama’, je krijgt de vraag niet uit je hoofd: waarom heeft de wereld dit laten gebeuren?

Beste lezers, hier volgt een waarschuwing. Ga niet naar de film ‘For Sama’. Deze documentaire, genomineerd voor een Oscar, kan de nachtrust ernstig verstoren, mogelijk zelfs voor langere tijd. Het gaat, u las er wellicht al over, om het relaas van een jonge vrouw in het Syrische Aleppo, Waad al-Kateab. Zij hanteert de camera om vast te leggen wat er om haar heen gebeurt, en creëert zo tussen 2012 en 2016 als vanzelf een oorlogsfilm.

Toen ze Aleppo in 2016 verliet – het verzet gebroken, de stad een ruïne – smokkelde ze twaalf harde schijven mee, met vijfhonderd uur aan opnamen. De film die daaruit ontstond, heeft de vorm gekregen van een brief aan haar dochtertje Sama, geboren terwijl de bommen vallen. De gevolgen van die bommen zijn dagelijks te zien in het ziekenhuis waar haar man Hamza werkt, en ook daar filmt al-Kateab. Onaanvaardbare beelden: twee angstige jongens, nog onder het stof, bij het lichaam van hun dode broer, de moeder die haar zoon komt halen, almaar zijn naam roepend.

Bloedsporen in de gangen van het ziekenhuis

Ga niet naar For Sama, mensen. Het kan zijn dat je nog dagenlang, als er vliegtuigen of helikopters boven je Nederlandse stad of dorp vliegen, automatisch je adem inhoudt en wacht op het geweld van de inslag. Hoe zwaar geladen zijn in de film die minuten tussen het gewaarworden van het gevaar in de lucht en de verschrikking op de grond. Je weet wat er volgt: bloedsporen in de gangen van het ziekenhuis, hoofdschuddende artsen, lijkenzakken die gesloten worden. Het zijn beelden die ook vandaag nog gemaakt worden. Niet meer in Aleppo, maar wel in de provincie Idlib, waar het laatste Syrisch-Russische offensief plaatsheeft en weer vatbommen uit de lucht vallen.

Ga niet naar For Sama, je krijgt die ene vraag van de filmmaakster niet meer uit je hoofd: waarom laat de wereld dit gebeuren? Natuurlijk, de interventies in Afghanistan, Irak en Libië hebben aangetoond dat buitenlands ingrijpen niet altijd het gewenste resultaat heeft. En ‘de wereld’ bestaat niet, alleen landen die het met elkaar oneens zijn. Rusland heeft sinds het begin van de oorlog in Syrië veertien keer een veto uitgesproken in de VN-Veiligheidsraad en daarmee hulpacties en onderzoeken naar oorlogsmisdaden geblokkeerd. Maar de vraag van Al-Kateab blijft knagen. Wij zouden hem ook stellen als de bommen op óns neerkwamen.

Draait in bioscopen en filmhuizen

Ga niet naar For Sama, het gevaar is groot dat je je tranen niet zult kunnen bedwingen. Als een zwaargewonde en hoogzwangere vrouw het ziekenhuis wordt binnengebracht, een keizersnede wordt uitgevoerd, de baby geen teken van leven geeft en de artsen alles doen om hem wakker te schudden: huil toch, jongetje. Als er een breekbaar lied wordt gezongen door mensen voor wie het einde lijkt te naderen. Als de filmmaakster haar dochtertje om vergeving vraagt omdat ze haar geboren heeft laten worden, hier, in Aleppo.”

29 januari 2020 – Column van Stevo Akkerman in Trouw